Tre vẫn luôn được xem là một trong số những loại thực vật có tốc độ phát triển vào hàng nhanh nhất thế giới. Hiện nay khi mà xu hướng xanh ngày càng phát triển thì tre nứa được xem là vật liệu siêu phổ biến trong nhiều dự án thiết kế kiến trúc. Kết cấu bền vững của trẻ thậm chí còn có cường độ nén cao hơn hẳn gỗ hay bê tông. Thậm chí nó còn được sánh ngang với thép. Ngay sau đây, chúng tôi xin chia sẻ đôi nét về  đặc tính nổi bật cũng như ứng dụng của tre nứa trong xây dựng các công trình hiện nay.

Đặc trưng của tre nứa

Tre nứa là nguyên liệu xây dựng có trong tự nhiên và ngày càng được ưa chuộng

Hiện nay chưa có bất kỳ một cuốn sách lịch sử nào xác định chính xác thời gian mà tre nứa ra đời. Tuy nhiên về cơ bản thì lâu nay người ta vẫn mặc định tre nứa đã xuất hiện từ hàng  nghìn năm. Tre nứa cũng rất dễ sống và phát triển, từ vùng đất nghèo nàn về dinh dưỡng hay màu mỡ thì tre vẫn có thể lớn lên mà không gặp bất kỳ trở ngại nào.

Tại Việt Nam nói riêng thì cây tre nứa được xem là loại lâm sản chỉ đứng sau gỗ. Thậm chí nó có thể thay thế gỗ trong các lĩnh vực khác nhau. Các kiến trúc sư cũng đánh giá tre nứa rất phù hợp để xây dựng một số công trình. Thậm chí tại Nhật Bản còn xuất hiện nhiều ngôi nhà ở có tuổi thọ lên đến hơn 200 năm. Chính sự tồn tại lâu dài này càng minh chứng cho những đặc tính ưu việt của tre.

Về cơ bản thì tre nứa có một số đặc tính là cứng, dẻo dai và bền. Những công trình làm bằng tre đều giúp toát lên vẻ đẹp gần gũi và đầy tinh tế. Mặt khác việc sử dụng tre còn giúp quảng bá hình ảnh văn hóa của đất nước nữa. Ngày này các kiến trúc sư đã sử dụng tre như là một vật liệu xây dựng xanh, vừa mang đến vẻ đẹp thẩm mỹ lại vô cùng thân thiện với môi trường.

Phân loại kết cấu tre trong kiến trúc

Tre nứa truyền thống

Tre nứa hiện nay là vật dụng được ứng dụng nhiều trong các công trình xây dựng

- Ưu điểm: Khi sử dụng tre nguyên bản chúng ta có thể tiết kiệm được chi phí xây dựng, lại dễ dàng triển khai những công trình quy mô nhỏ như lều trại hay nhà truyền thống. Tuy nhiên việc sử dụng kết cấu tre truyền thống chỉ phù hợp với những quốc gia có nguồn tre trong tự nhiên dồi dào mà thôi.

- Nhược điểm

+ Thể hiện nhiều điểm bất cập nếu tre được sử dụng trong những công trình quy mô lớn. Theo tính toán của nhiều chuyên gia thiết kế thì để chuẩn bị cũng như xử lý kết cấu tre truyền thống sẽ phải mất nhiều thời gian. Thậm chí thời gian chuẩn bị nguyên liệu có thể dài đến 2 năm.

+ Chi phí gia công hoàn thiện tương đối lớn. Nếu quy mô công trình càng lớn thì đồng nghĩa với việc chi phí lại càng gia tăng. Với tre nứa truyền thống thì việc xử lý côn trùng cũng tương đối khó và đôi khi không được triệt để. Ngoài ra về sau thì công trình khi đã đi vào sử dụng thì việc bảo dưỡng hay duy tu cũng mất thời gian và rất tốn kém. Đặc biệt nếu công trình được xây dựng ở những nơi có nền nhiệt nóng ẩm thì khâu bảo trì lại càng khó quên.

+ Kết cấu tre nứa truyền thống quả thật chỉ phù hợp với một số công trình nhất định. Gần như tre nứa khó có thể ứng dụng trong đô thị hay thành phố, dường như nó phù hợp với những ngôi nhà vùng ven đô, ngoại thành.

- Ứng dụng

Tại Việt Nam nói riêng thì có  nhiều kiến trúc sư đã lựa chọn tre nứa để tạo nên một số công trình truyền thống. Điển hình có thể kể đến là một số công trình của kiến trúc sư Hoàng Thúc Hào hay kiến trúc sư Nguyễn Trọng Nghĩa. Các không gian được kiến tạo đều mang đến sự gần gũi, thân thiện.

Khi sử dụng kết cấu tre truyền thống, kiến trúc sư sẽ giữ nguyên hình dáng vật lý vốn có của cây tre, sau đó họ xử lý đôi chút để ngăn không cho côn trùng có thể xâm hại, mặt khác cũng giúp cho tính chất cơ lý được bền hơn.

Tại Việt Nam nói riêng thì hiện nay các công trình từ tre nứa truyền thống đã xuất hiện nhiều hơn, góp phần quảng bá hình ảnh của nước nhà ra toàn thế giới. Hơn nữa những công trình này cũng giúp trực tiếp khẳng định vị thế của kiến trúc Việt Nam.

Tre nứa công nghiệp

Tre nứa ép khuôn ngày càng thể hiện được ưu thế của mình trong lĩnh vực xây dựng

Tre nứa công nghiệp thực chất là cụm từ nhằm chỉ các vật liệu tre đã được xử lý cũng như chế biến theo phương pháp công nghiệp. Sản phẩm nhận được là những tấm tre ép hoặc khối tre, quy cách kỹ thuật tương đương với các vật liệu nhân tạo như nhựa, thép, composite…

Các bước cơ bản để xử lý, chế biến tre công nghiệp như sau:  Thu hoạch tre nguyên bản ở rừng - Cắt đoạn và bổ thành các thanh nan - Bào bỏ đi bụng và cật - Xử lý thanh nan bằng cách luộc hoặc carbon hóa - Cho thanh nan vào sấy với độ ẩm tiêu chuẩn -  Tráng keo - Tiến hành ép nan tre thành khối hoặc tấm tùy nhu cầu. Sau cùng thành phẩm nhận được sẽ là các khối đặc có kích thướng dao động trong khoảng 2000mm x 180mm x 140mm.

- Ưu điểm:

+ Độ bền cao, là xu hướng vật liệu xanh

+ Chi phí thi công hoàn thiện không quá đắt đỏ

+ Ứng dụng đa dạng được trong nhiều công trình với quy mô lớn nhỏ khác nhau

-  Hạn chế:  So với gỗ công nghiệp hay các vật liệu tổng hợp khác thì việc sử dụng tre nứa công nghiệp vẫn có chi phí cao hơn. Bên cạnh đó, nhiều gia chủ hiện nay vẫn còn cảm thấy e ngại và băn khoăn không biết có nên sử dụng tre không.

- Ứng dụng của tre nứa công nghiệp trong lĩnh vực xây dựng

Hầu hết vật liệu này được ứng dụng trong lĩnh vực kiến trúc cảnh quan cũng như nội thất. Với nội thất, tre thường được sử dụng để làm ván lát sàn. Với việc sử dụng ván tre này, kiến trúc sư có thể dễ dàng kết hợp với các vật dụng hay đồ dùng khác. Chỉ cần một số bí quyết nhỏ là không gian sẽ trở nên ấm áp và gần gũi vô cùng.

Thông thường kiến trúc sư hay sử dụng sàn tre có màu nâu và tô điểm trên đó là một số hoa văn mềm mại. Nếu so sánh với gỗ tự nhiên thì tre lát sàn này cũng không kém phần là bao.

Tre nứa công nghiệp cũng được sử dụng để là cửa, trần hoặc kết cấu của ngôi nhà. Kiến trúc sư cũng có thể kết hợp với các vật liệu hiện đại khác như sắt thép hoặc kính, thủy tinh. Đặc biệt theo đánh giá của các chuyên gia thiết kế thì nội thất làm từ tre công nghiệp rất phù hợp để sử dụng trong nội thất hiện đại.

Đối với kiến trúc cảnh quan thì tre ép hay được sử dụng để làm sàn ngoài trời. Tre có nhiều đặc tính gần giống với gỗ tự nhiên, lại kháng nước tốt và không bị mối mọt xâm hại. Vậy nên không có gì khó hiểu khi tre lại được ứng dụng trong cả lĩnh vực ngoại thất. Bên cạnh đó, gia chủ cũng có thể sử dụng tre nứa công nghiệp để làm cổng, hàng rào, tấm ốp, lam chắn nắng...

Điểm tên một số công trình bằng tre nổi tiếng

Kiến trúc nhà bằng tre chống chịu động đất ở Thái Lan

Công trình có kết cấu đặc biệt có khả năng chống chịu trước tác động của thời tiết

Đây là khu thể thao Bamboo Sports Hall được thiết kế bởi công ty kiến trúc Chiangmai Life Construction. Khu thể thao này được hoàn tất trong năm 2017, có diện tích 782m2 với sức chứa khoảng 300 học sinh. Công trình được lấy cảm hứng từ hoa sen, mang dáng dấp mô hình kiến trúc hiện đại. Đặc biệt, kết cấu của nó có khả năng chống chịu được những trận động đất mạnh, là công trình nhà tre thân thiện với môi trường, nói không với carbon, thậm chí việc nó hấp thụ các bon còn nhiều hơn lượng cacbon mà nó thải ra.Công trình này hoàn toàn sử dụng các nguyên liệu tự nhiên, không sử dụng bất kì phần thép trợ lực nào, nhưng công trình vẫn có khả năng để tồn tại khoảng 50 năm. 

Một hình ảnh khác của công trình

Đây có thể nói là một mô hình xây dựng nhà bằng tre lớn nhất tại Thái Lan, có khả năng tự thông gió và hấp thụ ánh sáng tự nhiên. Khu thể thao Bamboo Sports Hall cung cấp sân tập đa năng, sân tập cho các môn bóng rổ, bóng chuyền, cầu lông, futsal và cũng có thể là nơi tổ chức văn nghệ cho các em học sinh. Rõ ràng, với một công trình kiến trúc nhà bằng tre, làm hoàn toàn từ tự nhiên thì tuổi thọ này là vô cùng tuyệt vời!

Ngôi đền Luum

Công trình này có quy mô không quá rộng rãi thế nhưng nó lại gây được sự ấn tượng không hề nhỏ. Đền Luum được thiết kế và xây dựng trong khu bảo tồn thuộc thị trấn Tulum, Mexico. Công trình này nổi bật với 5 mái vòm. Phần mái vòm này được tạo nên từ những cây tre vốn xuất  hiện ở bang Chiapas.. Chính quyền thường sử dụng công trình này để tổ chức hàng loạt các sự kiện như yoga, tập thiền, hội thảo...Theo đánh giá của các chuyên gia thiết kế thì dự án này là biểu tượng cho sự phát triển bền vững, cho xu hướng ứng dụng vật liệu xanh.

Cà phê Gió và Nước tại thành phố Thủ Dầu Một - Bình Dương

Không gian quán cafe thân thiện hứa hẹn là nơi dừng chân lý tưởng của bao người

Đây chưa hẳn là công trình xây dựng nhà ở bằng tre, nó là công trình quán café, nhưng lại là mô hình xây dựng bằng tre mang tính quy mô, độc đáo và nổi tiếng đầu tiên của Việt Nam. Công trình này được tạo nên bởi kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa và các cộng sự của mình, đoạt giải thưởng Kiến trúc quốc tế IAA 2008. Vật liệu xây dựng lên công trình này chủ yếu được xây dựng bằng cây tầm vông (họ nhà tre) mái vòm khổng lồ bao bọc lấy xung quanh quán, ở giữa thiết kế nhiều cây xanh, tạo cảm giác như lạc giữa không gian cây cối với các lối vào xinh xắn!

Điểm đặc biệt chính là bên trong quán, nơi thưởng thức cafe lại thấp hơn mặt nước, nên nó tạo một cảm giác độc đáo và khác lạ vô cùng cho thực khách. Công trình này hiện nay vẫn là mẫu thiết kế kiến trúc nhà hàng, cafe xây dựng bằng tre đẹp nhất ở Việt nam.

Nhà hàng tre Bamboo Wing, Đại Lải – Vĩnh Phúc

Công trình được ứng dụng tre vào nhiều hạng mục

Đây là một công trình khác do kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa thiết kế, công trình này lấy ý tưởng từ những hoa văn trên mặt trống đồng của Việt nam, với chất liệu chính là tre, mô hình khắc họa tựa hai cánh hạc dang rộng bay vút trên mặt hồ.  Thú vị hơn, tre nứa cũng tận dụng để làm cửa phòng, cửa sổ cho công trình hay nhiều món đồ nội thất mang tính thẩm mỹ cao. Mang tới cho khách cái nhìn về một không gian bình dị, gần gũi với thiên nhiên mà không làm mất đi sự thanh lịch, nền nã vốn có.

Xây dựng nhà bằng tre tuy đã không còn ứng dụng quá nhiều trong thiết kế nhà ở nhưng không vì thế mà vật liệu tre nứa mất đi chỗ đứng của mình. Nhà ở bằng tre là một phương án khả thi cho các vùng dân cư còn khó khăn, họ có thể tận dụng luôn vật liệu từ địa phương để xây dựng nhà cửa. Nhà ở bằng tre còn có thể nâng tầm lên thành một công trình mang tính thẩm mỹ, nghệ thuật và độc đáo riêng nếu được thiết kế công phu, chuyên nghiệp.

Nhà hàng Vedana

Công trình này được thiết kế và xây dựng bởi công ty trách nhiệm hữu hạn Võ Trọng Nghĩa. Công trình này có chiều cao 16m, diện tích mái rộng hơn 1000m2, đây vốn là khu vực trung tâm của phức hợp nghỉ dưỡng Vedana. Điểm nổi bật của công trình này nằm ở phần mái vòm. Chúng được tạo nên từ 36 khung tre. Khi đến đây, chắc chắn du khách sẽ có được cảm giác thư giãn. Hơn thế nữa, chính kiến trúc bằng tre còn giúp cho công trình trở nên gần gũi và phù hợp với cảnh quan xung quanh.

Trên đây là giới thiệu của chúng tôi về một số thông tin hữu ích xoay quanh việc ứng dụng tre nứa vào xây dựng. Bạn cảm thấy thế nào về những công trình trên?